شێوازی ئاخافتن (گه‌یاندن)

شێوازی ئاخافتن (گه‌یاندن)

له‌م شێوازه‌دا ڕێسا، بابه‌ت، واتا و ڕاستیه‌کان به‌ شێوه‌ی زاره‌کی له‌ لایه‌ن مامۆستاوه‌ پێشکه‌ش به‌ قوتابی ده‌کرێن و قوتابیانیش له‌ ڕێگه‌ی گوێگرتنه‌وه و تێبینی نووسینه‌وه‌،‌ بابه‌ته‌کان فێرده‌بن. شیکردنه‌وه‌ و لێکدانه‌وه‌ی دیارده‌ و بابه‌ته‌کان له‌لایه‌ن مامۆستاوه‌، ده‌وری سه‌ره‌کی له‌م شێوازه‌دا ده‌گێڕێت.

ئه‌م شێوازه‌ له‌م قۆناغانه‌ پێک دێت: ئاماده‌بوون، ده‌ستپێک، بابه‌ت و ناوه‌ڕۆک ، کۆبه‌ندی بابه‌ته‌که‌. که‌ ئه‌گه‌ر بێت و له‌ لایه‌ن مامۆستاوه‌ به‌ شێوه‌یه‌کی جوان و گونجاو و به‌ لێزانیه‌وه‌ پێشکه‌ش بکرێت، ده‌توانێت شوێندانه‌ریه‌کی باشی بێت و کاریگه‌ریه‌کی درێژخایه‌ن و به‌رده‌وام له‌سه‌ر قوتابیان دابنێت.

قۆناغه‌کانی شێوازی ئاخافتن (گه‌یاندن):

1)   ئاماده‌بوون بۆ ئاخافتن(گه‌یاندن)

-         ئاماده‌بوون له‌ڕووی ئامراز و که‌ره‌سته‌ و پێداویستیه‌کان.

-         ئاماده‌بوون له‌ڕووی ده‌روونیه‌وه‌ (ئایا ئاماده‌یی ده‌روونیمان هه‌یه‌ بۆ ئاخافتن)

-         ئاماده‌بوون له‌ ڕووی کاته‌وه‌ (ئایا کاتێکی ته‌واومان له‌به‌ر ده‌سته‌ بۆ ئاماده‌بوون بۆ ئاخافتن).

2)   ده‌ستپێک بۆ ئاخافتن:

-         سازدانی په‌یوه‌ندی له‌نێوان مامۆستا و قوتابیدا (مامۆستا نابێت یه‌کسه‌ر بچته‌ سه‌ر بابه‌ته‌ سه‌ره‌کیه‌که‌).

-         ڕاکێشانی سه‌ره‌نجی قوتابیان(بۆ نموونه‌: وتووێژ کردن له‌گه‌ڵ قوتابیاندا، پرسیارکردن و ...تاد).

3)   بابه‌ت و ناوه‌ڕۆکی ئاخافتن:

-         گشتگیر بوونی ناوه‌ڕۆکی بابه‌ته‌که‌: بابه‌تی به‌رباس ده‌بێت سه‌رجه‌م ئامانجه‌کانی په‌روه‌رده‌ له‌خۆ بگرێت، ئه‌وه‌ش ده‌بیته‌ هۆی فێربوونی باشتر له‌ قوتابیاندا.

-         سازدانی لۆجیک و مه‌نتیقی ناوه‌ڕۆکی بابه‌ته‌که‌: سکینێر لای وایه‌ ئه‌و بابه‌ته‌ په‌روه‌رده‌ییانه‌ی که‌ باش سازدرابن و پێکهاتبن، باشتریش فێر ده‌کرێن و فێرده‌بن.

-         به‌رده‌وامکردنی سه‌ره‌نجی قوتابیان له‌ ماوه‌ی پێشکه‌شکردنی بابه‌ته‌که‌ بۆ وێنه‌ مامۆستا ده‌توانێت:

ئـ) جوڵه‌ی له‌ش و ده‌موچاوی بگۆڕێت.

بـ) ده‌نگی به‌رز و نزم بکات.

پـ) به‌ که‌ڵک وه‌رگرتن له‌ پرسیار و هێنانی ناوی قوتابیان ئه‌وانیش بێنێته‌ ناو ئاخافتنه‌که‌ و بیانکاته‌ به‌شێک له‌ وانه‌وتنه‌وه‌که‌.

تـ) که‌ڵک وه‌رگرتن له‌ ئامرازی جۆراوجۆر بۆ وێنه‌: ڤیدیۆ و وێنه‌ و ...تاد.

جـ) که‌لک وه‌رگرتن له‌ نوکته‌ و بیره‌وه‌ری(هه‌ڵبه‌ت ده‌بێت له‌گه‌ڵ بابه‌ته‌که‌ و ته‌مه‌نی قوتابیاندا گونجاو بێت).

4)   کۆبه‌ندی بابه‌ته‌که‌: مامۆستا له‌ کۆتایی بابه‌ته‌که‌ یان هه‌ر به‌شێک له‌ بابه‌ته‌که‌ ده‌توانێت:

-         ده‌توانێت به‌شێک له‌ بابه‌ته‌که‌ وه‌بیر قوتابیان بێنێته‌وه‌ یان ڕای قوتابیان له‌باره‌یانه‌وه‌ بپرسێت.

-         وڵامی پرسیاره‌کانی قوتابیان بداته‌وه‌.

-         خاڵه‌ گرینگه‌کان بخاته‌ به‌ر باس و بیرهێنانه‌وه‌.

هه‌روه‌ها مامۆستا ده‌توانێت له‌ کۆتایی دانیشتنه‌که‌دا هه‌ندێک باسی جیاواز و دۆستانه‌ بخاته‌ به‌ر باس و به‌مجۆره‌ له‌ ئیشکی کۆبوونه‌وه‌که‌ و وانه‌که‌ که‌مبکاته‌وه‌ و ده‌رفه‌تێکی سه‌رنجراکێش بۆ وانه‌ی داهاتوو له‌ قوتابیان و ئاماده‌بوونیان بۆ باسه‌کانی تر پێک بێنێت.

خاڵه‌ ئه‌رێنیه‌کانی شێوازی ئاخافتن(گه‌یاندن)[1]:

ئه‌م شێوازه‌ بۆ کلاسگه‌لێ که‌ ژوماره‌ی قوتابیه‌کانی زۆره‌، زۆر کارایه‌. هه‌روه‌ها تێچووییه‌کی که‌می هه‌یه‌، پێویستی به‌ که‌ره‌سته‌ و ئامراز و ڕاپه‌ڕاندنێکی ئه‌وتۆ نیه‌ . هه‌روه‌ها ئه‌م شێوازه‌ ده‌توانێت ببێته‌ هۆی به‌هێزکردنی هه‌ستی کۆمه‌ڵایه‌تی و چێژ و جوانی په‌ره‌ستی و بڕوابه‌خۆیی و لاوازکردنی هه‌ست به‌ ته‌نیایی کردن له‌ قوتابیاندا.

له‌م شێوازه‌دا زۆرترین قورسایی پرۆسه‌ی فێرکردن ده‌که‌وێته‌ سه‌رشانی مامۆستا، هه‌روه‌ها کۆنترۆڵکردنی سه‌رجه‌م هۆکار و فاکته‌ره‌کان له‌ ژێر ده‌ست و چاوه‌دێری مامۆستا دایه‌ و مامۆستا ده‌توانێت ‌ به‌ گوێره‌ی حه‌ز و ویستی خۆی وانه‌که پێشکه‌ش بکات و هه‌ر کاتیش به‌ باشی زانی کۆتایی پێ بێنێت. له‌م شێوازه‌دا بۆ زیاتر ڕاکێشانی سه‌ره‌نج و تێبینی قوتابیان مامۆستا ده‌توانیت له‌ میانه‌ی بابه‌ته‌که‌ یان له‌ کۆتایی هه‌ر به‌ش یان کۆی بابه‌ته‌که‌، پرسیار یان پرسیارگه‌لێک بورووژێنێت و به‌م شێوه‌یه‌ هه‌م قوتابیان به‌شداری وانه‌که‌ بکات و هه‌میش سه‌ره‌نجیان کۆبکاته‌وه‌ سه‌ر بابه‌ته‌که‌ به‌ مه‌به‌ستی وه‌ده‌ست هێنانی باشترین ده‌رئه‌نجام و فێربوون.

خاڵه‌ نه‌رێنیه‌کانی شێوازی ئاخافتن(گه‌یاندن):

له‌م شێوازه‌دا مامۆستا ده‌وری سه‌ره‌کی ده‌گێڕێت و قوتابیه‌کان زۆر چالاک نین، هه‌ربۆیه‌ش هێزی ئاخافتن له‌ قوتابیاندا زۆر گه‌شه‌ ناکات .

هه‌ڵبه‌ت خاڵه‌ نه‌رێنیه‌کانی ئه‌م شێوازه‌ زۆرتر ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ سه‌ر شێوازی پێشکه‌ش کردن و که‌سی پێشکه‌شکار بۆ وێنه‌ جۆری ده‌نگی پێشکه‌شکار، شێوازی قسه‌کردن، نزم و به‌رزی ده‌نگی ئاخێوه‌ره‌که‌، بێده‌نگی و ڕێکوپێکی شوێنه‌که‌، ده‌توانن ببنه‌ هۆکاری سه‌رکه‌وتوو نه‌بوونی ئه‌م شێوازه‌. هه‌ر بۆیه‌ش پێویسته‌ مامۆستایان له‌ کاتی که‌ڵک وه‌رگرتن له‌م شێوازه‌ ئاگایان له‌ به‌رزی و نزمی ده‌نگیان و هه‌روه‌ها بێده‌نگ بوونی شوێنه‌که‌ و شێوازی ئاخافتن و پێشکه‌شکردنیان بێت.

---

[1] - lecture