بلاگی عومهر فهتاح مهعرووفی مامۆستای قوتابخانە
Tuesday, December 11, 2012
Monday, October 1, 2012
ئهرکی مامۆستا و قوتابخانه له پهروهردهکردنی هزر(بیرکردنهوه)دا
مامۆستا یهکهم کهسه که پهروهردهی قوتابی به
شێوهیهکی ڕهسمی و مۆڵهت پێدراو وه ئهستۆ دهگرێت. قوتابخانهش یهکهم شوێنه
که ئهم ئهرکهی بهم شێوهیه تێدا بهڕێوه دهچێت. کهواته پیویسته
مامۆستایان له سهرجهم بوارهکانی پهروهرده و ڕاهێنانی قوتابیان دا شارهزا
بن و ئهگهر و کهندوکۆسپ و شیوازاکان به باشی بزانن و تا ڕادهیهکی بهرچاو
زانیاریان لهسهر دهروونناسی پهروهردهییهوه ههبێت. بهههمان چهشن
پیویسته قوتابخانهکانیش به سه رجهم کهرهسته و ئامێرهکانی پهروهرده تهیار
بکرێن و باشترین خزمهت به قوتابیان بکرێت که ئاکامی ئهمهش دهبیته پێشوهچونی
پهروهرده و پێشوهچوونی وڵات که مهبهستی سهرهکی له پهروهردهیه. له زۆربهی ولاتانی پێشکهوتوو و بهرهو پێشکهوتن،
مامۆستایان بهر له وهئهستۆگرتنی ئهرکی مامۆستاییی له زانکۆ و ناوهندی تایبهت
دا ڕادههێندرێن و به سهرجهم بابهت و شێوازی پێویست تهیار دهکرێن، دهبیت
باش بزانین که پاشهڕۆژی قوتابیان و پهروهرده نابێت بکرێته خهرمانی بهربا و
به دهست قهزا و قهدهرهوه بسپیردرێت. کهواته پیویستی به ئامادهکاری و
دانانی کات و پاره و بوودجه ههیه که ئهمهش بێ گهڵاڵهدارشتن بهدی نایه.
پێویسته لهسهرهتادا مامۆستایان به شێوازێکی زانستی
و پڕ ئهزموون ڕاهاتبن و پێیان نابێته سیستهمی پهروهرده دا و شارهزای دهروونناسی
پهروهردهیی و دهروونناسی گهشه بن، پێداویستی ههر تهمهنێک بزانن و له گهڵ
ئهمهشدا پسپۆڕێکی باشیان لهسهر شێوازهکانی وانهگوتنهوه و ئامێرهکان و تهکنهلۆژی
وانهبێژی دا ههبێت و ئهم پسپۆڕیهش دهگهڵ چوونه پیشی تهکنۆلۆژیدا نوێژهن
بکرێتهوه.
گرنگتر له سهرجهم ئهم بابهتانه، باوهڕی
مامۆستایانه به دهروونناسی و بهکارهێنانی ئامێره جۆراوجۆر و شێوازه ڕهنگاوڕهنگهکانی
وانهبێژی، ئهگهڕ سهرجهم ئامێره نوێیهکان و شێوازه شیاو و نوێیهکانی وانهبێژی
لهبهردهم مامۆستا دا ههبێت، به مهرجیک که بڕوای پێ نهبێت دهکاری ناکات و
کهڵکی لێوهرناگریت. ئهوهی که مامۆستایان نهتوانتت شێوازی نوێی بیرکردنهوه
فێری قوتابیان بکهن و باریان بێنن یان له ڕووبهڕووبونهوه دهگهڵ تهکنهلۆژیای
نوێ یان شێوازی نوێ دا توشی شکست دهبن، دهگهڕێتهوه سهر چهند هۆکار به شێوهی
خوارهوه:
یهکێک له هۆکارکان بریتیه له ڕاهاتنی مامۆستا به
شیوازی کۆن و باوهڕی ههڵه، مامۆستاگهلێک که خۆیان له سیستهمێکی ههڵهدا پهروهرده
بوون یان تهمهنێکی زۆره به شێوازی کۆن وانه دهڵێنهوه، بۆیان دژواره
متمانه به شیوازه نوێیهکان بێنن یان بتوانن بهپێی وان ههڵسوکهوت بکهن و ههرچهند
شێوازی نویشیان فێر بکریت و دهورهیان بۆ بکریتهوه که گهرانهوه ناو پۆلهکانی
خۆیان ههر کهڵک له شێوازه کۆنهکان که له میشکیان دا کهڵکهڵهی بهستوه
وهردهگرن و له ئاکام دا دهبنه هۆکاری گهشه نهستاندنی بیرکردنهوه له
قوتابیان دا.
هۆکارێکی تر دهگهڕێتهوه سهر بیروباوهڕی نهرێنی
مامۆستایان لهسهر گهشهی مێشک و تێگهیشتنی
قوتابیان، زۆرک له مامۆستایان به ههڵه لایان وایه مناڵان و میرمناڵان
توانای تێگهیشتن له زۆرێک له کێشه و پرسه گهورهکانیان نیه و تێگهیشتن لهم
کێشه و پرسه گهورانه بهدهر له توانای وانه. ههڵبهت ئهم جۆره ڕوانینه
بنهمایهکی زانستی نیه و پێویستیش ناکات منالان و میرمنالان دهگهڵ گهورهساڵان
ههڵسهنگێنین و بهراورد بکهین، بهلکوو باشتر وایه پرس و کیشهکان به گویرهی
توانای مناڵان و میرمناڵان بخرینه بهرباس و ڕێگایهک بدۆزینهوه بۆ باشتر تیگهیشتنی
مناڵان و میرمناڵان له پرسهکان.
قوتابخانه دهبیت وینهیهکی گچکه له بنهماله و
ژیانی ئاسایی ناو کۆمهلگا بێت، ژیانیش بریتیه له ڕووبهڕووبونهوه دهگهڵ
کێشه و پرسه جۆراوجۆرهکان و چارهسهرکردنیان. پیویسته پرس و کێشه جۆراوجۆرهکانی
ناو کۆمهلگا به شێوهی چالاکی جۆراوجۆر له قوتابخانهدا بخرێنه بهر باس و
قوتابی به ڕێنمایی و لهژێر چاوهدیری مامۆستادا چارهسهریان بۆ بدۆزێتهوه.
یهکیک له گرینگترین ئهرکهکانی مامۆستا بریتیه له
نوێژهن کردنهوه و سهرلهنوێ ساز کردنهوهی هزری قوتابیان. مامۆستا دهبێت
توانایی ئهوهی ههبێت که له ڕهوتی چالاکیهکانی ڕۆژانهدا، باوهڕ و زانیاریهکانی
پهسهندکراوی قوتابیان بباته ژێر پرسیار و به خستنه ڕووی پرسیار و چالاکی ئهوتۆ
هزری مناڵان نوێژهن بکاتهوه و بوێریان تێدا بئافرێنێت.
بیرکردنهوه؛ پێناسهو شیکاری
ههرههمووان زۆر کات و به شێوازی جۆراوجۆر باس له
بیرکردنهوه دهکهین و زۆر جاریش به پێی بۆچونی خۆمان شی دهکهینهوه. بهڵام
ڕاستیهکهی ئهوهیه کهم کهس باس له کاکڵی بابهتهکه دهکات و به جوانی
لێی تێدهگات. که واته پێویسته به شێوازی زانستیانه بیخهینه بهرچاو و
تاووتۆی بکهین.
ساکارترین پێناسه له بیرکردنهوه بریتیه له:
بیرکردنهوه ڕهوتێکه که لهو دا مرۆڤ به مهبهستی گهیشتن به ئهنجامێکی نوێ
زانیاریهکانی خۆی به چهشنێکی ڕێکهپێک له لای یهک دادهنێت. ڤیناک له کتێبی
دهروونناسی هزر دا، بهم شێوهیه پێناسهی بیرکردنهوه دهکات: بیرکردنهوه
ئۆرگانیزه کردن و نوێژهن کردنهوهی فێربوونهکانی پێشوویه به مهبهستی بهکارهێنانیان
له ههلومهرجێکی نوێ دا. ڕووبهڕڕوو بوونهوه دهگهڵ کێشهیهک یان ههلوومهرجێکی
نوێ سهرهتا و دهستپێکی بیرکردنهوهیه، واتا مهبهست له بیرکردنهوه بینینهوهی
ڕێچاری نوێیه بۆ چارهسهری کێشهکان یان ڕاهاتن دهگهڵ ههلوومهرجی نوێ.
بهڵام ئایا له بیرکردنهوه دا تهنیا یهک شێواز بهکار
دێت یان ههر ههمم مرۆڤهکان تهنیا به یهک شێواز بیر دهکهنهوه؟ له
راستیدا ههر وهک ئامانج له بیرکردنهوه بۆ ههوان وهک یهک نیه و یان ههمیشه
تهنیا یهک ئامانجمان له بیرکردنهوه نیه کهواته شێواز و چۆنیهتی بیرکردنهوهش
یهک نیه. بۆ وێنه زۆر کات له ناو خهون و خهیاڵا بیرد دهکهینه و زۆر کاتیش
تهنیا بۆ سهرقاڵ بوون یان جهگهنگ و زۆر کاتیش بۆ چارهسهری کێشهگهلی ڕۆژانهمان
و زۆر کاتیش بۆ چارهسهری کێشهیهکی گرنگ و ههمه لایهنه بیر دهکهینهوه.
لێرهدا به هۆی گرنگی بهرچاو و شیاوی باسی شارهزایی و ناسیاوی مامۆستایان لهسهر
جۆرهکان و شێوازی پهرهپێدان به بیرکردنهوه ی قوتابیان، تێدهکۆشین به
کورتی جۆرهکانی بیرکردنهوه شی بکهینهوه.
1-
بیرکردنهوهی دابڕاو(free association)[1]:
جۆرێک له بیرکردنهوهیه که هیچ جۆره بهربهستێکی دوونیای دهرهوهی لهسهر
نیه و له لایهن تاکیشهوه هیچ کۆنترۆڵێکی بهسهر داناکرێت و تا ڕادهیهکی
زۆر له ژێر کارتێکهری باری دهروونی مرۆڤ دایه. لهم چهشنه له بیرکردنهوهدا
مانا و واتاکان به شێوهگهلی جیاواز تێکهڵ بهیهکتری دهبن و ههودای بیرکردنهوهکه
له کۆنترۆڵی مرۆڤ دا نامێنێت(شهعبانی،1385هـ.).
2-
بیرکردنهوهی خهیاڵاوی[2]
(ئاویتهی خهیاڵ بوون): جۆرێک له
بیرکردنهوهیه که له دوونیای دهرهوه دابڕاوه، بهڵام بابهتێکی دیاری
کراوی ههیه. به بڕوای دهروونناسان که له ماوهیهکی کوورت دا زانیاریهکی
زۆریان لهمبارهوه کۆ کردۆتهوه، خهیاڵاوی بوون خوویهکی خراپ یان نیشاندهری
نهخۆشی دهروونی نیه، بهڵکوو ئهوان لایان وایه خهیاڵاوی بوون حاڵهتێکی
ئاسایی وشیار بوونه که گۆڕانی سرنج یهکێک له تایبهتمهندیه بهرچاوهکانیهتی.
واتا سرنجی تاکی خهیاڵاوی له جیاتی ئهوهی که بۆ لای یهک ئهرک یان ئیشێکی
فیزیکی یان دهروونی ڕابکێشرێت، ئهفڕێته سهر بیرۆکه و هزرگهلێک که له هزریهوه
سهرچاوه دهگرن.
3-
بیرکردنهوهی کرداری[3]: ئهم
جۆره له بیرکردنهوه لهناو دونیای ڕاستهقینه دایه و شێوهی کرداری ههیه و لهناو کردار و
جموجۆڵی ڕۆژانهمان دا بهدی دهکرێت. ئهوهی که چۆن له ژیانی ئاسایی ڕۆژانهمان
دا بتوانین کێشهکانمان چارهسهر بکهین و بنهبڕیان بکهین، پێوهندی به
بیرکردنهوهی کرداری و پڕاگتیکهوه ههیه.
4- بیرکردنهوهی
داهێنهرانه[4]:
ئهم جۆره له بیرکردنهوه وهک له ناوهکهی ڕا بۆمان دهردهکهوێ باس له
بیرێکی داهێنهر و پێکهێنهر دهکات، کهواته له جۆرهکانی تر له بیر قووڵتر و
تواناییهکی زۆرتری گهرهکه. داهێنهری به واتای توانایی ههبوونی وێنا کردنی
یان سازکردنی شتی نوێ، که واته به پێی ئهم پیناسه ساکاره، بیرکردنهوهی
داهێنهرانه، جۆرێک له بیرکردنهوهیه که بۆ سازدان یان وێنا کردنی شت یان
بابهتی نوێژهن بهکار دیت. که واته ئهم جۆره بیرکردنهوه تایبهته به
داهێنهران و چهشنێک بیرکردنهوهی سهخت و دژواره.
کۆی بابهتهکه: ئهوه بیرکردنهوهی که دهبێت له پهروهرده و
بارهێنان دا سرنجی بدرێتێ و ڕاهێنانی بۆ بکرێت، شێوازی چوارهمی بیرکردنهوه واتا
بیرکردنهوهی داهێنهرانهیه. دهبێت قوتابی و خوێندهوار فیر بکرێت له کاتی
ڕووبهڕوو بونهوه دهگهڵ کێشه و پرسیارێک دا، کێشه یان پرسیارهکه زۆر به
وردی تاووتۆ بکات و بیر له ڕێگا جۆراوجۆرهکانی چارهسهر کردنی بکاتهوه و بهم
شێوازه هێزی داهێنان و تازهگهری له قوتابی و خوێندهوار دا پێک بهێت و بههێز
بکرێت. باس له بیرکردنهوهی داهێنهرانه و ههروهسا شێواز و قۆناغهکانی
باسێکی بهربڵاوه کۆ خۆی چهندها کتێبی لهسهر نووسراوه،
تێئۆری زهینیهکان:
به پێچهوانهی ڕهوشتیهکان که لایان وایه ژینگه سهرهکیترین
هۆکاری فێربوونه و ئهگهر ژینگهی فێربوون گونجاو بێت ئهوا سهرجهم فێرخوازهکان
فیر ئهبن، زهینیهکان و لایهنگرانی ئهم قوتابخانیه که له ساڵی 1950وه و وهک
بهرپهرچێک بۆ ڕهوشتیهکان سهری ههڵداوه(ماندلێر،2002)، لایان وایه هۆکاری
سهرهکی له فێربوون دا فێرخوازه. زهینیهکان تێدهکۆشۆن سهرجهم ئهو ڕهوتهی
که مێشک له کاتی فێربوون دا تێپهڕی ئهکات به وردی شی بکهنهوه و لێکیبدهنهوه.
ئهوان بهپێچهوانهی ڕهوشتیهکان دهستیان داوهته لێکۆڵینهوهی زانستی لهسهر
ڕهوتگهلی مێشک که به ڕای ئهوان بریتیه له: وهدهست هێنان، لێکدانهوه،دهستکاری
کردن، فێربوون.
واته به پێی بۆچوونی ئهم تێئۆریه فیربوون ڕهوتێکه
که لهو دا زانست و زانیاریهکان له لایهن فێرخوازهوه:
Ø
وهدهست ئههێندرێن
Ø
شی ئهکرێنهوه و لێکدانهوهیان لهسهر ئهکرێت
Ø
دهسکاریان تێدا ئهکریێت
Ø و له ئاکامیشا
له مێشک دا پاشکۆ ئهکرێن.
له دواییشا له ههلومهرجی پێویستدا ئهم زانیاریانه
له لایهن فێرخوازهوه:
Ø
وهبیر دێنهوه
Ø
ئۆرگانیزه ئهکرێن واتا ڕێکوپێک ئهکرێن
Ø ئو دهگهڵ
زانیست و زانیاری نوێ دا هاوپێوهندی ساز ئهکهن.
زهینیهکان لایان وایه فێربوون چوار قۆناغ و چالاکی
تێپهڕ ئهکات:
1)
وهرگرتنی هاندهرهکان
2)
شیکردنهوهی زانیاریهکان
3)
ڕاگرتن و پاشکۆکردنی زانیاریهکان
4) ڕاگواستنی
زانیاریهکان.
بهرچاوترین بیرمهندان و ڕێڕهوانی ئهم تێئۆریه
بریتین له:ماکس وێرتێیمر[1]،
کورت کافکا[2]،
کورت لێوین[3] وۆڵفگانگ
کۆهلێر[4]،
ژان پیاژه[5]،
ڤیگۆتێسکی[6]،
دهیڤید ئازۆبێل[7]،
جرۆم برونێر[8]،
گانیه[9].
لهناو بیرسۆزگهلێک که سهرچاوهیان له قوتابخانهی
زهیینی وهرگرتوه، دوو بیردۆزی گشتاڵت و گهشهی قۆناغی پیاژه بهناوبانگ و
گرنگترن که لێرهدا به پێی توانا وچانیان لهسهر ئهدهین.
گشتاڵت:
وشهی گشتاڵت وشهیهکی ئاڵمانیه که به مانای گشتێکی
یهکگرتوو واته پێکهایهیهکی یهکگرتوو دێت. وشهی گشت له زمانی کوردیشابه
واتای ههموو بهکار دێت و ڕاست ئهم مانایه ئهبهخشێت. ئهم قوتابخانه دهروونناسیهش
لهمهڕ مێشک و زهینهوه ئهدوێت و قوتابخانهیهکی ههڵقوڵاو له بهڕلینی
ئاڵمانه. ڕێسای بنهڕهتی ئهم قوتابخانهیه بریتیه له یهکپارچهیی زهینی
مرۆڤ. له ڕوانگهی بیرمهندانی ئهم قوتابخانهیهوهفێربوون بریتیه له: وهدهستهێنانی
ڕوانگهی نوێ یان پێکهێنانی ئاڵوگۆڕی له ڕوانگه کۆنهکانی مرۆڤ دا. ئهمان لایان
وایه کۆی پێکهاتهیهک شتێکی له ههرههموو بهشهکانی ئهم پێکهاتهیه زۆرتره،
بۆ وێنه خانوویهکی تهواو شتێکی زۆرتره له ههرههمووی کهرهستهکانی که لهم
خانویهدا بهکار هاتوون. ئهم قوتابخانه دهروونناسیه ساڵی 1910 له لایهن
چوار زانای ئاڵمانی به ناوهکانی: ماکس ورتهایمر، کێرت کافکا ، وۆڵفگانگ کۆهلیر و
کیرت لڤین هوه دامهزرا و یاسایهکی لهمهڕ فێربوونهوهو ئهوهی که مرۆڤ حهز
ئهکات بابهت یان چهمک و شتهکانی دهوروپشتی خۆی وهک گشتێکی یهکگرتوو ببینێت
هێناوهته ئاراوه که لێرهدا شی ئهکرێنهوه.
1-
یاسای گشتبینی: به پێی ئهم یاسا گشتاڵتیه، یپێکهاتهی
دهروونی مرۆڤ بهردهوام حهزئهکات شتهکان یان ڕووداوهکان به تهواوی و له باشترین پێکهاتهی گونجاو دا
ببینێت. بۆ وێنه کاتێ ئهم وێنهیهی بهرانبهر دهخرێته بهر چاوی بینهر له جیاتی ئهوهی که وهک دوو پیتی گهورهی
ئینگلیسی W
و M (واتا وهک
دوو شتی جیا له یهک) بیبینێ وهک لهوزیهک دهیبینێت(واتا یهک شتی تهواو).
|
|
2-
یاسای پهیوهست بوون: به پێی ئهم یاسایه مرۆڤ ههموو
کات حهزی لێیه شته ناتهواوهکان تهواو بکات یان به تهواوی و پهیوهست به
یهکهوهیان ببینێ و ئهم پهیوهست کردنه یان تهواو کردنی شته
ناتهواوهکان جۆرێک ڕهزامهندی له مرۆڤ دا پێک دێنێت.
بۆ وێنه پهیوهست بوون بوون و داخراو دیتنی ئهم وێنهی ڕوبهڕوو سهرهرای ناتهوا
بوونی وێنهیهکه لهم یاسایه.
سرنج:کهواته له فێر بوونیش دا کاتێک باشترین دهسکهوت
بهرههم دێت که سهرجهم دهست و پێوهندیهکانی پهروهرده وهک، مامۆستا،
قوتابی، وهزارهتی پهروهرده، کتێبی دهرسی و پلانداڕێژانی ئهم بواره
و...هتد، دهست بدهنه دهستی یهک و به یێکهوه و ههر کام له شوێنی خۆی گهڵاڵهیهکی
گشتیان له پهروهرده له مێشک دا بیت و حهولی بێ وچانی بۆ بدهن.
3-
یاسای هاوتهنیشتی: به پێی
ئهم یاسایه، لێک نزیک بوونی چهند پێکهاتهیهک سیمایهکی نوێ بهدی دێنێت و تا
ڕادهی ئهم نزیکی ولهتهنیشت یهکبوونهش زۆرتر بێت ئهوا وێکچوونهکهش زۆرتره.
مهبهست له یهک نزیک بوون ههردوو جۆری کات و شوێن له خۆی دهگریت. بۆ وێنه ئهم
چهند هێڵهی ڕووبهڕوو به هۆی هاوتهنیشتی و لێک نزیک بوونیان وهک سێ ڕیزی دوو
هێلێ دهبیندرێت.
4-
یاسای هاوچهشنی[10]: به
گویرهی ئهم یاسایه ئهو شتانهی که تایبهتمهندی بهرچاوی هاوچهشنیان پێکهوه
ههیه وهک: ڕهنگ، قهباره، شکڵ، تانوپۆ یان بایهخ و ئاماژه، وهک یهک
پێکهاته و بابهتی سهربهیهک دهبیندرێن و دهدرێنه پاڵ یهک.
بۆ وێنه ئهم وێنهیهی لای چهپ (که له 11 شتی
جیاواز پێک هاتوه) به هۆی ئهوهی که له چهند شتی هاوچهشن و وهک یهک
پێکهاتوه وهک یهک وێنهی یهکپارچه دهبیندرێت. تهنانهت سێ گۆشهکانی ژێرهوهی
ههڵۆیهکه وهک تیشکی لای سهرهوهی خۆرهکه ئهنوێنێن.
1- بیردۆزی گهشهی
قۆناغی پیاژه(1896-1980):
پیاژهی زیندهوار ناس و دهروونناسی سوێدی لای وایه فێربوون بهرههم و
ئاکامی گهشه و کامیل بوونی زهین و مێشکی مرۆڤ و ههڵسوکهوت دهگهڵ ژینگهی
کۆمهڵایهتی و ماددی مرۆڤه. هه بۆیهش لای وایه گهشهی دهروونی و هزری
فێرخوازان بهرههمی چوار شته:(قولی پوور ،1376).
ئا) گهشهی سرووشتی و بیۆلۆژیک
بێ) ئهزموون
لهناو ژینگهیی ماددی و فیزیۆلۆژیک دا
پێ) ئهزموون لهناو ژینگهی کۆمهڵایهتی دا.
جێ)پێکهاتنی
باڵانسێک له ناو ههر سێکی سهرهوه
پیاژه گهشهی زهینی یان مێشکی مناڵان و مێرمناڵان به
چوار قۆناغ به شێوهی خوارهوه دابهش دهکات.
·
قۆناغێ sensorimotor
: ئهم قۆناغه له کاتی لهدایک بوون تا دوو ساڵی لهخۆ دهگرێت. لهم قۆناغهدا
مناڵ ناتوانێت دنیای دهرهوهی خۆی لهناو مێشک دا ڕابگرێت ههر بۆیهش مناڵان لهم
تهمهنه دا بۆ ناسینی دنیا و ژینگهی دهوروبهریان کهڵک له ههسته خواپیداوهکانی
خۆیان کهڵک وهردهگرن و له ڕیگای ههڵسوکهوت کردن دهگهڵ ژینگهی دهورووبهریاندا
ههندێک زانیاری لهمبارهوه وهدهست دێنن. ئهم قۆناغهش خۆی به چهند قۆناغی
تر دابهش دهبیت که شیکردنهوهی به ئهستۆی دهروونناسه گهشهییهکانه و
لێرهدا خۆی لی دهبوێرین ههر ئهوهنده نهبیت که له کۆتاییهکانی ئهم
قۆناغه دا واتای (بهردهوامی شتهکان) له مناڵ دا شکڵ دهگرێت و تێدهگات
که شتهکان ههمیشه بهردهوامن تهنانهت ئهگهر نهشبیندرێن.
·
قۆناغی preoperational
: ئهم قۆناغه تهمهنی 2 تا 7 ساڵی لهناوخۆی دهگرێت که هێشتا مناڵ ناتوانێت
تێکۆشانی مێشکیی بهربڵاوکان ئهنجام بدات. لهم تهمهنهدا لێككدانهوهی مناڵ
جیاواز له گهورهکانه بۆ وێنه ئهگهر له یهک کات دا دوو ئاڵوگۆڕی بێته
ئاراوه، سرنجی مناڵ لهسهر یهکیان له دهچێ و تهنیا لاڕادهکشێته سهر یهکێکیان
و ئهوی تریان لادهچێت. ههروهها مناڵ ناتوانێت بۆ سازکردنی واتایهک پێویستی به
باروودۆخێکی بیندراو ههیه، بۆ وێنه لهم قۆناغهدا مناڵ هێشتا نازانێ تهنانهت
ئهگهر لهبهرچاویش نهبن، دیسانیش ههن.
·
قۆناغی concrete
operations: ئهم قۆناغه تهمهنی 7 تا 11 ساڵان لهخۆ دهگرێت و بهو هۆیهوه
که مناڵ ئهزموونگهلێکی وهدهست هێناوه داتوانێت واتاسازی بکات و کردهوهگهلێک
لهخۆی بنوێنێت که نیشاندهری ئهزموونهکانیهتی ههروهها دهتوانێت پهیوهندی
نێوان پێکهاته و بهشهکانی فام بکات و بیدۆزێتهوه.
·
قۆناغی formal operations: ئهم قۆناغه تهمهنی
11 ژه ا5 ساڵان لهخۆ دهگرێت و هێدی هێدی پێکهاتهی زانیاری و هزری مناڵ وهک گهورهساڵانی
لیدێت و دهتوانێت به پشت بهستن به بهڵگه، شیکاری و لێدوان بکات. لهم قۆناغهدا
مناڵ بیر له بابهته دهرهکیهکان دهکاتهوه. بۆ وێنه له قۆناغی preopertonal
دا مناڵ یاسا به پۆلیس و مهحکهمه پێناسه دهکات بهڵام لهم قۆناغه دا له
پۆلیس و مهحکهمهی جیا دهکاتهوه. لهم قۆناغه دا هزر بهرهو مهنتقی بوون دهچێت
و بیر له ئایین و ڕێساکان و ....هتد دهکهنهوه و له لێکدانهوهی خۆیان دا ڕێچکه
و سیستهمێک ڕهچاو دهکهن. لهم قۆناغهدا زمن کاریگهرێکی زۆری ههیه و دهورێکی
بهرچاو له دهربڕینی هزری مێرمناڵ دا دهگێڕێت. لهم تهمهنهدا ئیتر پیویست
ناکات مرۆڤ ههرههموو شتێک به چاو ببینێت یان به دهست و جهسته ئهزموونی لهسهر
بکات، بهڵکوو بۆ بهڕێوههبردنی زۆر شت تهنیا بیری لێدهکاتهوه و به هزری
خۆی ههڵیدهسهنگێنێت.
Subscribe to:
Comments (Atom)